Karşılıksız Çekte Dava ve Ceza Zamanaşımı Süreleri

5237 Sayılı TCK’ya Göre Karşılıksız Çekte Dava ve Ceza Zamanaşımı Süreleri

26.09.2004 tarihinde TBMM tarafından kabül edilip yasalaşan yeni TCK’da dava ve ceza zamanaşımı sürelerinde değişiklikler yapılmıştır.

Karşılıksız Çek Suçunda Dava Zamanaşımı Süreleri

5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanununda dava zamanaşımı süreleri, suçlar arasında cürüm ve kabahat ayrımının kaldırılmış olmasına ve çeşitli ceza yaptırımlarına ilişkin getirilen yeni hükümlere paralel olarak, bu Kanunun 66. maddesinin birinci fıkrasında şu şekilde düzenlenmiştir;

MADDE 66. – (1) Kanunda başka türlü yazılmış olan hâller dışında kamu davası;
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,
b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,
c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,
d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,
e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl, geçmesiyle düşer.

Bu bağlamda karşılıksız çek suçu adli para cezasını gerektiren bir suç olduğundan karşılıksız çek davalarında zamanaşımı süresi 8 senedir. Bu süre 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 66. maddesinin altıncı fıkrasına göre tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği günden yani çekin karşılıksız kaldığı günden itibaren başlar.

Dava Zamanaşımının Durması

Kanunda sayılan durma nedenlerinin varlığı halinde dava zamanaşımı durur; bu nedenler ortadan kalkınca durduğu yerden işlemeyi sürdürür. Yani zamanaşımını durduran nedenden önce işlemiş olan süre geçerlidir.Bu nedenle durmadan önce işleyen süreye durmanın sona ermesinden sonra işleyecek sürenin eklenmesi gerekir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 67 maddesi 2.faıkrasında bir suçla ilgili olarak;

a) Şüpheli veya sanıklardan birinin savcı huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi,
b) Şüpheli veya sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi,
c) Suçla ilgili olarak iddianame düzenlenmesi,
d) Sanıklardan bir kısmı hakkında da olsa, mahkûmiyet kararı verilmesi,

halinde, dava zamanaşımının kesileceği belirtilmiştir.Kısaca karşılıksız çekten savcı huzurunda ifade veren, tutuklanma kararı çıkan, hakkında iddaname düzenlenen veya mahküm olan bir kişinin dava zamanaşım süresi kesilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 67 maddesi 3 fıkrasına göre, süre kesildikten sonra zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar; dava zamanaşımını kesen birden fazla nedenin bulunması halinde, zamanaşımı süresi son kesme nedeninin gerçekleştiği tarihten itibaren yeniden işlemeye başlar denmiştir. Mahkümiyet kararı son kesme nedeni olması halinde ilgili Yargıtay ceza dairesine temyize gönderilen bir dosya yeniden zamanaşımına girmeye başlar. Kalan süreci 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 67 maddesi 4 fıkrası açıklamıştır:

(4) Kesilme halinde, zamanaşımı süresi ilgili suça ilişkin olarak Kanunda belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar uzar.”

Buradan anladığımız kanunda belirlenen süre yani 8 yıllık dava zamanaşımı süresinin en fazla yarısı kadar; bu durumda  4 yıl,  süre içersinde ilgili Yargıtay ceza dairesinin kararı onaması yada bozması gerekmektedir.

Yargıtaydan yasa bozması şeklinde esas mahkemesine geri dönen dosyalarda ise (3167 sayılı kanuna göre mahkümiyet durumu olan çekler) esas mahkemesinde yargılama yeniden başlasa bile zamanaşımı işlemeye devam edecek ve 4 yıllık süre dolumunda dava zaman aşımına uğrayacaktır.

Ceza Zamanaşımı

5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 68.maddesi ceza zamanaşımını şu şekilde belirtmiştir:
MADDE 68. – (1) Bu maddede yazılı cezalar aşağıdaki sürelerin geçmesiyle infaz edilmez:
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında kırk yıl.
b) Müebbet hapis cezalarında otuz yıl.
c) Yirmi yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında yirmidört yıl.
d) Beş yıldan fazla hapis cezalarında yirmi yıl.
e) Beş yıla kadar hapis ve adlî para cezalarında on yıl.

Karşılıksız çek suçları beş yıla kadar hapis ve adli para cezası öngördüğünden ceza zamanaşımı 10 yıl olarak belirlenmiştir. Cezada zamanaşımı 68.maddenin 5.fıkrasında belirtildiği üzere hükmün kesinleştiği veya infazın herhangi bir suretle kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar ve kalan ceza miktarı esas alınarak süre hesaplanır.

Zamanaşımının hesabı ve uygulanması aynı kanunun 72.maddesi 1.fıkrasında belirtilmiştir: Dava ve ceza zamanaşımı süreleri gün, ay ve yıl hesabıyla belirlenir. Bir gün, yirmidört saat; bir ay, otuz gündür. Yıl, resmî takvime göre hesap edilir.